Doznanie olśniewającego piękna… Jakże niezwykłe
doświadczenie! Zarazem jakże niebezpieczne! Fascynujące wznoszenie się do nieba
lub przerażające spadanie do piekła. Mnich, zgodnie ze swym powołaniem,
jest w szczególny sposób wezwany do tego, aby nieustannie czuwać i
oczekiwać na przyjście Pana (por. Łk 12, 35-38). W tym świetle powstaje pytanie,
jaką postawę prezentować wobec najwyższej formy stworzonego piękna, jakim dla
mężczyzny jest kobieta? Otóż mnich, prawdziwie czuwający, powinien dążyć do
tego, aby nie widzieć kobiety… Jak to rozumieć?
Przede wszystkim chodzi o to, aby w kobiecie
widzieć człowieka. Poważny problem polega na tym, że piękno kobiety jest często
redukowane do środka, który ma na celu pobudzać do konsumpcji i dawać
zaspokojenie pożądania. Pewna opowieść mówi o dwóch mnichach
przechodzących nad rzeką, przy której stała piękna kobieta. Chciała przejść na
drugą stronę, ale z powodu silnego nurtu wody nie była w stanie. Jeden z
mnichów czym prędzej oddalił się, aby nie widzieć „szatańskiej pokusy”. Drugi
natomiast podszedł do niej, wziął ją na ręce i przeniósł na drugą stronę rzeki.
Potem wrócił i dołączył do swego towarzysza. Od razu ujrzał na jego
twarzy przerażenie i zgorszenie. Po chwili usłyszał zarzut: „Nie godzi
się mnichowi spojrzeć na kobietę, a ty ją nawet wziąłeś na ręce! O zgrozo!”.
Wówczas usłyszał odpowiedź: „Ja w sercu nie widziałem kobiety, ale człowieka,
któremu pomogłem, jedynie krótko niosąc na rękach. Ty natomiast egoistycznie
nie pomogłeś i co więcej, nadal ją niesiesz w myślach jako kobietę, czując do
niej pożądanie”. Mnich, który czuwa nad czystym spojrzeniem, widząc
piękną kobietę, dostrzega przede wszystkim człowieka, którego pragnie obdarować
miłością, a nie kobietę jako przedmiot wyzwalający pożądanie.
Następnie cała wielka sztuka polega na tym, aby
poprzez piękno kobiety doświadczyć Boskiego Piękna. Przecież najgłębszym
źródłem piękna nie jest ciało, które w jednej chwili może utracić swe cudne
walory. Drastycznie pokazują to przypadki kobiet, których twarze zostały
okrutnie polane kwasem i oszpecone. Tym źródłem nie jest także dusza, która może
utracić swe duchowe cnoty. Ostatecznie piękno wypływa z Boga i tylko ujawnia
się poprzez obecność kobiety. Każda pokorna kobieta, gdy słyszy: „Jesteś
piękna!”, uwielbia Boga, a nie popada w pyszny zachwyt nad sobą. Mnich jest
zaproszony do tego, aby widząc fizycznymi oczami kobietę, oczami serca
kontemplować Boga. Pierwsze odczucie: „Ależ ona jest piękna!” powinno być jak
najszybciej przeobrażone w myśl: „Ależ Bóg jest piękny!”. Wówczas duchowy i
psychologiczny efekt jest taki, jakby mnich nie widział kobiety, ale Boga.
Dzięki temu nie powstaje pożądanie i nie ma szkodliwego rozproszenia
wewnętrznego. Modlitwa nie jest utrudniona, ale wręcz ułatwiona. Przy
odmawianiu psalmów nie ma w pamięci ujrzanej kobiety, ale pozostaje rozbudzone
przeżycie Bożego piękna. Wszyscy zyskują na takim podejściu. Bóg jest jeszcze
pełniej uwielbiony. Mnich niezmiennie czuwa, wpatrując się w Boskie Piękno. A
„niezauważona kobieta” w żaden sposób nie jest zlekceważona, ale doznaje
wyjątkowego szacunku i obdarowania. Czyż nie jest dla kobiety czymś wspaniałym
fakt, że jest z miłością traktowana jako niepowtarzalne uobecnienie i
zobrazowanie Boskiego Absolutu Nieskończonego Piękna?
Wreszcie zalecane jest roztropne ograniczenie
fizycznego spoglądania na kobiety. Nie jest to obojętność lub mizoginizm, ale
jedna z form nieustannego czuwania tylko przed Bogiem. Zarazem jest to
specyficzna metoda miłości. W ten sposób mnich składa ofiarę, poprzez którą Bóg
udziela docześnie najbardziej potrzebnych łask. Zarazem doczesna
rezygnacja z patrzenia na kobiece piękno jest formą „postnego
przygotowania” do wiecznej kontemplacji Bożego Piękna i w Bogu do
jak najgłębszego obdarowywania się wzajemnym czystym
spojrzeniem.
20 października 2015 (Łk 12, 35-38)